Główna treść strony 2020

Dwie parafie Zegrze

        W gminie Serock są dwie parafie Zegrze: parafia garnizonowa pw. Świętego Archanioła Gabriela w Zegrzu oraz parafia Zegrze pw. Świętego Antoniego z siedzibą w Woli Kiełpińskiej. W świątyni w Woli Kiełpińskiej znajdują się epitafia starsze niż kościół, a na cmentarzu nagrobki starsze niż nekropolia. Tę dziwną sytuację zawdzięczamy Rosjanom, którzy pod koniec XIX w. wprowadzili swoimi wojskowymi planami sporo zamieszania.
        Początki zegrzyńskiej parafii sięgają może nawet XII w. Od 1758 r. istniał w Zegrzu murowany kościół ufundowany przez hrabiego Antoniego Krasińskiego. Kres świątyni nastąpił po wykupieniu miejscowości przez Rosjan w 1890 r. – pod budowę twierdzy. Kilka lat później kościół rozebrano do fundamentów (według innej wersji przebudowano) i postawiono garnizonową cerkiew (1899). Rosjanie jednak zapłacili za kościół odszkodowanie w wysokości 54 tys. rubli, co umożliwiło przeniesienie siedziby parafii i zbudowanie nowej świątyni w odległej o kilka kilometrów Woli Kiełpińskiej.
        Teren pod budowę kościoła i plebanii w Woli Kiełpińskiej (4,5 ha) oraz nowy cmentarz na polach Jachranki (1,5 ha) podarował w 1893 r. książę Maciej Radziwiłł, właściciel dóbr ziemskich Zegrze. Nowa świątynia, zawierająca elementy klasycyzmu i renesansu, powstała w latach 1894–1899. Jej konsekracja odbyła się 30 lipca 1899 r. Do nowego kościoła przeniesiono szczątki Krasińskich z podziemi świątyni w Zegrzu, tamtejsze epitafia oraz część wyposażenia. Z kolei na nowy cmentarz w Woli Kiełpińskiej trafiły szczątki i nagrobki znaczniejszych obywateli pochowanych wcześniej w Zegrzu, gdyż tamtejszy cmentarz zamknięto.
         Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. cerkiew w Zegrzu została przekształcona w katolicki kościół a parafię reaktywowano, z tym, że stała się ona garnizonową. Poświęcenie kościoła odbyło się 22 stycznia 1919 r. W 1932 r. zakończyła się przebudowa świątyni, która spowodowała zatarcie dotychczasowego cerkiewnego wyglądu i nadała jej neorenesansowy styl. Warto w tym miejscu dodać, że mimo reaktywacji parafii w Zegrzu, parafię Zegrze w Woli Kiełpińskiej pozostawiono.
         W czasie walk rosyjsko–niemieckich na jesieni 1944 r. kościoły w Zegrzu i Woli Kiełpińskiej bardzo ucierpiały. Jeśli chodzi o świątynię w Woli, to powoli przywrócono ją do dawnego stanu, natomiast uszkodzony kościół w Zegrzu nigdy nie doczekał się remontu. Po zakończeniu wojny nie było woli ani odbudowy świątyni, ani wznowienia parafii. Kres zegrzyńskiego kościoła nastąpił w 1987 r. kiedy wojskowi saperzy wysadzili jego mury w powietrze. Ocalała tylko jedna kolumna sprzed wejścia, która znalazła potem, jako relikt, miejsce w nowym kościele.
        Kilka lat po przemianie ustrojowej w 1989 r., w  dniu 21 stycznia 1993 r. przywrócono parafię wojskową w Zegrzu i dwa miesiące później poświęcono kaplicę – salę w budynku kinoteatru na terenie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Łączności. W 1996 r. papież Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę kościoła. Nie zdecydowano się jednak na odtworzenie świątyni w przedwojennej formie i w latach 1999–2003 zbudowano kościół według nowego projektu. Jego konsekracja nastąpiła 29 maja 2007 r.

  • autor: Mirosław Pakuła
  • Dwie parafie Zegrze
    Kościół w Woli Kiełpińskiej, lata 60-70. XX w. (ze zbiorów W. Bławdziewicza)
  • Dwie parafie Zegrze
    Kościół w Zegrzu przed przebudową w 1932 r., która zatarła jego cerkiewny styl (ze zbiorów ŚZPŻŁ)
  • Dwie parafie Zegrze
    Kościół w Zegrzu, widok współczesny (fot. G. Czajka)
  • Dwie parafie Zegrze
    Kościół w Zegrzu, widok współczesny (fot. G. Czajka)
  • Dwie parafie Zegrze
    Kościół w Woli Kiełpińskiej widok współczesny

wstecz