Główna treść strony 2021

200. rocznica śmierci Cesarza Napoleona

Napoleon Bonaparte (Napoleone di Buonaparte) urodził się w Ajaccio na Korsyce 15 sierpnia 1769 roku w szlacheckiej rodzinie o włoskich korzeniach. Jego matką była Letycja (Laetitzia) Maria z domu Ramolino a ojcem prawnik Karol (Carlo) Maria Bonaparte.

W 1793 roku, mając zaledwie 24 lata, został generałem brygady. W latach 1796-1797 dowodził z wielkimi sukcesami wojskami francuskimi we Włoszech a następnie, z gorszym skutkiem, w Egipcie.

Po powrocie do kraju w 1799 roku, wykorzystując katastrofalny autorytet dyrektoriatu rządzącego wówczas we Francji, 9 i 10 listopada przeprowadził wojskowy zamach stanu i przejął władzę. Wkrótce rozprawił się z opozycją i wprowadził szereg reform usprawniających działanie państwa. W 1802 roku narzucił nową konstytucję. Jego wielkim sukcesem był Kodeks Cywilny (Code Civil) z 1804 roku  zawierający nowoczesne regulacje prawne.

18 maja 1804 roku Bonaparte został ogłoszony przez senat cesarzem Francuzów.

  • Bonaparte jako porucznik, autor H. F. Philippoteaux
  • Cesarz Francuzów, autor Jacques-Louis David (domena...

Okres dyktatury cesarza Napoleona Bonaparte był naznaczony wojnami.

Zgubna dla cesarza okazała się wyprawa na Rosję w 1812 roku. Licząc na szybkie zwycięstwo wysłał tam potężną 600-tysięczną Wielką Armię ale nie zdołał rozbić przeciwnika, mimo opanowania Moskwy. Zagłada Wielkiej Armii w odwrocie spod Moskwy ożywiła koalicję antyfrancuską (Wielka Brytania, Rosja, Szwecja, Prusy), do której latem 1813 roku przyłączyła się Austria. Klęska pod Lipskiem (16–19 października 1813 roku) przesądziła los Napoleona. Co prawda bronił się on jeszcze we Francji w 1814 roku ale zmuszono go do abdykacji i nakazano udać się na wyspę Elbę na Morzu Śródziemnym.

Na wiosnę 1815 roku Bonaparte wrócił, zebrał wojska i stoczył 18 czerwca ostatnią, przegraną bitwę pod Waterloo w Belgii.

  • Abdykacja Bonapartego w pałacu Fontainebleau

22 czerwca 1815 roku Bonaparte abdykował powtórnie i oddał się w ręce Anglików. Jako jeniec wojenny trafił na brytyjską Wyspę Świętej Heleny na Atlantyku położoną u wybrzeży Afryki.Na zesłaniu przebywał sześć lat, otoczony niewielką grupką przyjaciół, którym dyktował swoje wspomnienia. Kilka spisków mających doprowadzić do uwolnienia cesarza nie doszło do skutku. Z czasem odcięto go od świata - cenzurowano korespondencję i ograniczono wizyty gości. Bonaparte wiódł żywot samotnika. Zmarł 5 maja 1821 roku o godzinie 17.49, w wieku 51 lat. W 1840 roku szczątki, zgodnie z przedśmiertnym życzeniem cesarza, przewieziono do Paryża i złożono w sarkofagu w Kościele Inwalidów.

  • Śmierć Napoleona, autor Carl von Steuben (domena publiczna)

Sprawa polska

W 1797 roku generał Jan Henryk Dąbrowski otrzymał, po rozmowach z rządem francuskim i dzięki poparciu Bonapartego, pozwolenie na tworzenie Legionów Polskich, mających walczyć we Włoszech przeciwko Austrii. Po klęsce Austrii większość legionistów wcielono do armii francuskiej. Brali oni później udział między innymi w tłumieniu buntu niewolników na Haiti.

Po pokonaniu Prus w 1806 roku, Napoleon utworzył rok później Księstwo Warszawskie. Formalnie niepodległe, było zależne od cesarza Bonapartego, który uzgodnił jego powstanie z carem Aleksandrem I w porozumieniu z Tylży. 22 lipca 1807 roku w Dreźnie Napoleon Bonaparte osobiście nadał Księstwu Warszawskiemu konstytucję. Organem władzy została Komisja Rządząca ale rzeczywistą władzę sprawował rezydent francuski. Wojskami Księstwa dowodził książę Józef Poniatowski. W okresie swojego istnienia Księstwo prowadziło samodzielną zwycięską wojnę z Austrią (1809).

W 1810 roku stało się jasne, że Księstwo Warszawskie nie będzie zaczątkiem niepodległego państwa polskiego. Zdecydowały o tym ustalenia francusko-rosyjskie.

W 1812 roku z terenów polskich wyruszyła wyprawa Napoleona na Rosję w której brało udział 100 tysięcy polskich żołnierzy. Po klęsce Wielkiej Armii wojska rosyjskie zajęły teren Księstwa Warszawskiego co oznaczało koniec jego istnienia. Formalna likwidacja i podział nastąpił po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku.

  • Mapa Księstwa Warszawskiego (polona.pl)

Budowa twierdzy w Serocku

Pomysł budowy twierdz na Pradze, w Modlinie i Serocku cesarz Napoleon Bonaparte przedstawił 14 grudnia 1806 roku w liście do gen. François de Chasseloup-Laubat, szefa inżynierii armii francuskiej. Prace w Serocku rozpoczęto na przełomie lat 1806 i 1807. W pierwotnym zamyśle twierdza serocka miała mieć trzy bastiony i umocnione przedmościa na Cuplu i w Arciechowie. W kolejnym projekcie zwiększono liczbę bastionów do pięciu i dodano kolejne przedmoście – w Łasze. Twierdza miała mieć wymiary 950 x 600 metrów  i powierzchnię ok. 57 hektarów. W drugiej połowie kwietnia 1807 roku ukończono trzy przedmościa po drugiej stronie Narwi. W lipcu zarys twierdzy był już widoczny ale tylko prace nad dwoma bastionami były zaawansowane.
W maju i czerwcu 1807 roku na przedpolach budowanej twierdzy rozegrały się walki z Rosjanami. 9 maja Francuzi, Bawarczycy i Polacy odrzucili silny oddział rosyjski atakujący przedmoście na Cuplu. 13 czerwca te same oddziały uderzyły na Rosjan w rejonie Nowej Wsi, Zatorów i Popowa.
Po podpisaniu pokoju w Tylży w lipcu 1807 roku przez Francję, Rosję i Prusy zagrożenie rosyjskie zmniejszyło się i Francuzi opuścili Mazowsze. Prace nad twierdzą serocką prowadzili już tylko Polacy. W czasie wojny Księstwa Warszawskiego z Austrią w 1809 roku twierdza była bazą wypadową dla oddziałów polskich.

W latach 1809 – 1811 twierdza w Serocku była rozbudowywana. Autorem pomysłu rozbudowy był francuski marszałek Louis Davout. Zamierzano zwiększyć obszar fortyfikacji w kierunku północnym i zachodnim oraz dodać dwa bastiony i trzy raweliny przy wjazdach do twierdzy. Powierzchnia fortyfikacji miała zwiększyć do 78 hektarów, długość do 1420 metrów, a szerokość do 750 metrów. 
Zaplanowane prace w dużej części wykonano (roboty ziemne), ale nie ukończono przewidywanego przekształcenia Serocka w miasto garnizonowe. 
W marcu 1811 roku było już jasne, że kolejna wojna Francji z Rosją jest tylko kwestią czasu. Trójkąt twierdz Modlin-Praga-Serock miał być bazą do działań ofensywnych Wielkiej Armii. Napoleon polecił rozbudować Modlin nadając Serockowi i Pradze znaczenie drugoplanowe. Z tej przyczyny prace w Serocku przerwano w kwietniu 1811 roku. 
Po klęsce Napoleona w Rosji przez Mazowsze przeciągały resztki Wielkiej Armii. W Serocku urządzono szpital dla chorych i rannych. 10 grudnia 1812 roku w Serocku krótko, przejazdem, przebywał cesarz Bonaparte, który zwiedził twierdzę. 
Po upadku Napoleona twierdza serocka straciła znaczenie militarne. Odzyskała je na chwilę w czasie powstania listopadowego, gdy w maju 1831 r. była bazą dla wojsk polskich przed bitwą pod Ostrołęką.
W kolejnych latach popadała w zapomnienie a ślady po niej zacierały się.

  • Przedmoście twierdzy w Łasze (B), 1807 r.
  • Plan twierdzy z II etapu budowy

wstecz