Główna treść strony 100-lecie odzyskania praw miejskich

1 stycznia 2023 r. będziemy obchodzić 100. rocznicę odzyskania praw miejskich przez Serock. To bardzo ważna data w historii miasta, druga co do ważności po dacie lokacji.

Serock był miastem od 1417 r. kiedy to został wydany dokument nadający Piotrowi Bandostowi z Błędostowa wójtostwo w Serocku, mieście lokowanym na prawie niemieckim. W 1425 r. książę mazowiecki Janusz I Starszy potwierdził i rozszerzył przywilej lokacyjny. Miasto miało wówczas powierzchnię 43 włók ziemi, tj. ok. 774 ha (dziś 1343 ha).

Rozwój Serocka został zatrzymany w XVII w. przez potop szwedzki. Miasto dźwigało się z upadku, ale jeszcze w XVIII w. było w słabej kondycji. Na początku XIX w. Serock stał się miasteczkiem garnizonowym otoczonym wałami napoleońskiej twierdzy. Po upadku powstania listopadowego miasto znalazło się w kolejnym okresie zastoju. W powstaniu styczniowym wielu mieszkańców brało udział w walkach lub wspomagało powstańców. Okoliczności te, ale przede wszystkim upadek handlu, rzemiosła oraz spadek wpływów do kasy miejskiej, spowodowały odebranie praw miejskich przez władze carskie w 1869 r.

Serock został włączony administracyjnie jako osada do gminy Zegrze. Stało się to na podstawie Ukazu carskiego z 1 (13) czerwca 1869 r. oraz postanowienia z 30 stycznia (11 lutego) 1870 r. Serock znalazł się wśród 336 miejscowości na terenie Królestwa Polskiego, które przestały być miastami w latach 1869-1871. Prawa miejskie utraciły w tym czasie także między innymi Brok, Kamieńczyk, Różan, Wyszków i Zambrów.

Mimo utraty praw miejskich rosła liczba ludności. W chwili pozbawienia praw miejskich w Serocku mieszkało 1979 mieszkańców, potem ich liczba wzrastała: 1897 r. – 3916, 1899 r. – 4500, 1900 r. – 5166. Później dało się zaobserwować niewielki spadek, np. w 1909 r. było ich 4464.

W okresie I wojny światowej, po zajęciu terenu przez wojska niemieckie w 1915 r., w osadzie uaktywniły się działania społeczne, które niewątpliwie świadczyły o miejskim charakterze Serocka. Powołano Komitet Miejski, zorganizowano Straż Obywatelską, szkoły oraz ochronkę dla dzieci.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę oraz po zakończeniu wojny z bolszewikami czyniono starania o odzyskanie praw miejskich. Odzyskanie to nastąpiło 1 stycznia 1923 r. na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 27 listopada 1922 r. Pierwszym burmistrzem został Józef Jasiobędzki, uprzedni wójt gminy Zegrze, a jeszcze wcześniej kierownik poczty. Serock liczył wówczas 4694 mieszkańców.

  • Fragment ukazu cara z 1 (13 czerwca) 1869 r. stanowiącego...
    Fragment ukazu cara z 1 (13 czerwca) 1869 r. stanowiącego podstawę do wydawania postanowień o odebraniu praw miejskich (Podlaska Biblioteka Cyfrowa)
  • Postanowienie Komitetu Urządzającego z 30 stycznia (11...
    Postanowienie Komitetu Urządzającego z 30 stycznia (11 lutego) 1870 r. dotyczące przemianowania między innymi Serocka na osadę (Podlaska Biblioteka Cyfrowa)
  • Postanowienie Komitetu Urządzającego z 30 stycznia (11...
    Postanowienie Komitetu Urządzającego z 30 stycznia (11 lutego) 1870 r. dotyczące przemianowania między innymi Serocka na osadę (Podlaska Biblioteka Cyfrowa)

wstecz