Izba Pamięci

Ferie Zimowe 2024

Ferie Zimowe 2024 w Izbie Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku

W styczniu w okresie ferii zimowych zapraszamy dzieci, młodzież oraz dorosłych na warsztaty historyczne.

Podczas czterech zajęć, w czasie których teoria przeplatać się będzie z praktyką uczestnicy będą m.in. mogli:

• samodzielnie stworzyć ozdobny inicjał;
• spróbować sił w odczytywaniu staropolskich rękopisów;
• zbudować narzędzie do szyfrowania;
• oraz zaprojektować własny herb.

Na wszystkie warsztaty obowiązują zapisy. Szczegóły w plakacie poniżej.

Podsumowanie roku 2023

W tym roku Izbę Pamięci i Tradycji Rybackich odwiedziła duża liczba gości z Polski, okolicy i z całego świata.

Wśród wydarzeń które organizowaliśmy i które się u nas działy można wymienić:

• Konferencję Historyczną "Serock miastem" z okazji 100-lecia odzyskania praw miejskich;
• Wiosenne oraz Jesienne Spacery Historyczne po mieście i gminie;
• Noc Muzeów;
• Otwarcie cmentarza żydowskiego;
• Prelekcje Krzysztofa Bielawskego oraz prof. Radosława Lolo;
• liczne oprowadzanie po ekspozycji Izby Pamięci dla półkolonistów z gminy, dzieci i młodzieży z Ukrainy oraz Litwy;
• i wiele więcej.

Dziękujemy za udany rok 2023, życzymy wszystkiego dobrego w 2024 roku oraz zapraszamy w przyszłym roku do odwiedzenia Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku a także do obserwowania naszej strony internetowej oraz FaceBook'a, by nie ominęło Państwa to co zaplanowaliśmy na nowy rok.

Zachęcamy do obejrzenia naszego filmu podsumowywującego rok 2023.

Przy świątecznym stole z Radziwiłłami

Jeśli jesteście ciekawi co jadali przedstawiciele jednego z większych rodów magnackich w Polsce oraz chcielibyście przenieść część potraw na swój wigilijny stół to zapraszamy do przeczytania naszego artykułu z wybranymi przepisami „Kuchni Radziwiłłów” autorstwa Danuty i Henryka Dębskich.

Barszcz litewski

Buraczki oczyścić, opłukać, upiec lub ugotować, przestudzić, obrać ze skórki i zetrzeć na tarce o dużych otworach. Grzyby umyć, namoczyć, ugotować, wyjąć i pokrajać w paseczki. Warzywa umyć, obrać, opłukać, pokrajać w paseczki, podsmażyć, zalać wywarem, ugotować. Następnie połączyć z buraczkami, grzybami, wywarem z grzybów, śmietaną wymieszaną z mąką, zakwasem burakowym i przyprawami, chwilę pogotować, doprawić. Przed podaniem posypać posiekaną natką pietruszki.

Pierogi po litewsku

Mąkę przesiać na stolnicę, wbić umyte jajko, zarobić cisto nożem, wlewając cienkim strumieniem wodę. Starannie wyrobić ręką wolne ciasto, przykryć wilgotną ściereczką. Grzyby umyć, namoczyć, ugotować, wyjąć i posiekać. Cebulę obrać, opłukać, pokrajać w kostkę, usmażyć, połączyć ze startym serem, grzybami i żółtkami, doprawić. Ciasto podzielić na części, rozwałkować na grubość 3-4 mm, wykrawać krążki za pomocą szklanki lub specjalnej foremki. Na każdy krążek ciasta nakładać nadzienie, złożyć na pół, zlepić brzegi uważając, aby nadzienie nie dostało się między brzegi (pierogi takie pękają i rozgotowują się). Zlepione pierogi układać na stolnicy posypanej mąką. Następnie partiami wkładać do wrzącej osolonej wody z dodatkiem tłuszczu (3 dag), zamieszać, ugotować. Wyjąć łyżką cedzakową, osączyć, wyporcjować i polać roztopionym masłem, zaraz podawać.

Karp a’la Radziwiłł

Rybę umyć, pokrajać na 4 dzwonka po ok. 15 dag; z pozostałej ryby oddzielić mięso od kości. Cebulę obrać, opłukać, pokrajać drobno, usmażyć, wystudzić, zemleć razem z rybą oraz namoczoną w wodzie i odciśniętą bułką. Następnie połączyć z posiekaną natką pietruszki i żółtkiem, doprawić, napełnić dzwonka ryby, włożyć do wrzącego wywaru wymieszanego z winem, ugotować na małym ogniu. Mało rozgrzać, wsypać mąkę, zasmażyć nie rumieniąc, rozprowadzić zimnym wywarem (szklanka), szybko mieszając trzepaczką, zagotować, dodać opłukane rodzynki, doprawić, zalać dzwonka ryby i dusić przez kilka minut. Podawać z ziemniakami z wody i surówkami.

Śledzie po wileńsku

Ryby umyć, skropić sokiem z cytryny i pozostawić na 30 minut. Następnie posypać przyprawami i mąką, zrumienić z obu stron na silnie rozgrzanym tłuszczu. Grzyby umyć, namoczyć, ugotować, wyjąć i pokrajać w paseczki. Cebulę obrać, opłukać, usmażyć, połączyć z grzybami, śmietaną i żółtkami, doprawić, obłożyć ryby, zapiec w gorącym piekarniku. Podawać z ryżem i surówkami.

Bigos litewski

Kapustę kwaszoną pokrajać, dodać tłuszcz (3 dag), skropić wodą i ugotować. Kapustę białą oczyścić, opłukać, pokrajać w kostkę, usuwając głąb i grube nerwy, zalać niedużą ilością wody, ugotować i odparować. Mięso wieprzowe i z zająca umyć, pokrajać w kostkę, podsmażyć, skropić wodą i dusić na małym ogniu do miękkości. Jabłka umyć, obrać, przekrajać na pół, wydrążyć gniazda nasienne, pokrajać na cząstki. Cebule obrać, opłukać, pokrajać drobno, usmażyć, oprószyć mąką, zasmażyć lekko rumieniąc, połączyć z kapustą kwaszoną i białą, mięsem, jabłkami, koncentratem pomidorowym, pokajaną w półplasterki kiełbasą i przyprawami, chwilę poddusić, doprawić. Podawać z ziemniakami z wody lub pieczywem.

Gołąbki po litewsku

Kapustę oczyścić z uszkodzonych liści, wyciąć głąb, opłukać, włożyć do dużej ilości wrzącej wody, obgotować, aż liście zmiękną. Następnie kapustę wyjąc, oddzielić liście, ściąć grube nerwy nie uszkadzając liści. Kasze opłukać, zatrzeć białkiem, wysuszyć, zalać wrzącym rosołem, zamieszać, zagotować i przykryć. Naczynie z kaszą wstawić do większego naczynia z wrzącą wodą i ugotować na parze. Cebulę obrać, opłukać, pokrajać drobno, usmażyć, wymieszać z kaszą, żółtkami i zmielonym mięsem, doprawić. Na przygotowanych liściach rozłożyć nadzienie, założyć brzegi do środka, zawinąć w rulon, ułożyć w naczyniu wyłożonym liśćmi kapusty, polać doprawioną śmietaną i dusić na małym ogniu pod przykryciem do miękkości. Podawać z ziemniakami.

42. rocznica wprowadzenia stanu wojennego

O północy 13 grudnia 1981 r. wprowadzono stan wojenny. Wojsko zajęło rozgłośnie radiowe oraz stacje telewizyjną. W całej Polsce rozpoczynają się strajki robotnicze, pacyfikowane przez oddziały milicji i wojska. Stan wojenny w Polsce trwał do 22 lipca 1983 r.

18 grudnia 1981 r. w Serocku zebrało się Prezydium Miejsko-Gminnej Rady Narodowej. Podczas zebrania zadawano pytania o zaopatrzenie w sklepach. Zapewniano, że "(...) będzie wystarczająca ilość mięsa wołowego i wędliny, natomiast brak mięsa wieprzowego (...). Zaopatrzenie w ryby będzie dobre (...). Z chlebem kłopotów nie ma, mąki jest pod dostatkiem."

Fot.: Protokół z posiedzenia aktywu gminnego miasta i gminy Serock z dnia 18 grudnia 1981 r. (APW O/DOiP Milanówek, sygn. 73/775/0/-/18)

Prelekcja prof. Radosława Lolo "Z życia staropolskich mieszkańców Serocka"

10 grudnia, w najbliższą niedzielę, zapraszamy na godzinę 15.00 do Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku na prelekcję prof. Radosława Lolo, profesora AP, pt. "Z życia staropolskich mieszkańców Serocka".

Z myślą o osobach, które nie będą mogły wziąć udziału stacjonarnie prelekcja bedzie transmitowana na naszym kanale YouTube oraz profilu na Facebook'u.

3 grudnia - Dzień Naftowca i Gazownika

3 grudnia obchodzimy Dzień Naftowca i Gazownika.

Z tej okazji pragniemy przybliżyć Państwu sylwetkę Witolda Zglenickiego, nazywanego „polskim Noblem”, za pomocą specjalnie przygotowanej infografiki.

Konkurs plastyczny "Serock w miniaturze" - Wyniki

W terminie 18 lipca - 23 października br. odbył się Konkurs Plastyczny na makietę zabytku gminy Serock pt. "Serock w miniaturze". Dziękujemy wszystkim Uczestnikom za udział w konkursie.

Poniżej prezentujemy listę Laureatów oraz fotografie wykonanych makiet.

LAUREATAMI KONKURSU zostali:

W kategorii „Uczniowie szkół podstawowych I-IV”:
    I miejsce: Adrian Suchoparski „Forty Twierdzy Zegrze”

W kategorii „Uczniowie szkół podstawowych V-VIII”:
    I miejsce: Wojciech Szymczak „Kościół w Serocku”
    II miejsce: Magdalena Wardzińska „Pałac Zegrzyński”
    II miejsce: Wiktoria Jażdżyk „Kapliczka wotywna z 1863 r. w Wierzbicy przypomina walki powstania styczniowego”
    III miejsce: Zuzanna Węgłowska „Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku”
    Wyróżnienia: Michalina Nasiadka-Krawczyk „Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku”; Oliwia Chełstowska, Jan Chełstowski i Kacper Wrzesiński „Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku”; Jagoda Dziekańska „Perła Serocka - rzeka Narew”

W kategorii „Młodzież do 18 r. ż.”:
    Brak zgłoszeń.

W kategorii „Rodziny”:
    I miejsce: Julia Zuzanna Gawłowska i Sandra Diana Nyga „Gród Barbarka w Serocku”

Wręczenie nagród Lauratom Konkursu Plastycznego "Serock w miniaturze" odbyło się 11 listopada br. podczas Uroczystej Sesji Rady Miejskiej w Serocku. Laureatom jeszcze raz gratulujemy i zapraszamy do Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku, gdzie podziwiać można prace.

Prelekcja Krzysztofa Bielawskiego pt. "Cmentarze żydowskie i zwyczaje pogrzebowe"

Zapraszamy na prelekcję Krzysztofa Bielawskiego pt. "Cmentarze żydowskie i zwyczaje pogrzebowe".

Spotkanie odbędzie się 29 października 2023 r. (niedziela) o godz. 15.00 w Izbie Pamięci i tradycji Rybackich w Serocku,
ul. św. Wojciecha 1.

Dziękujemy za udział w prelekcji oraz zachęcamy do obserwowania naszej strony internetowej oraz Facebooka.

Jesienne spacery historyczne

Nasz Eksponat

30 września przypada Dzień Archiwisty. Z tej okazji pragniemy życzyć wszystkich archiwistom i pracownikom archiwów spokojnej pracy, idealnie zachowanych dokumentów oraz owocnej pracy przy ich opracowywaniu.

W dniu dzisiejszym rozpoczynamy kolejny cykl pn. #NaszEksponat. W ramach cyklu będziemy prezentować Państwu wybrane eksponaty z naszej Izby Pamięci i Tradycji Rybackich wraz z opisem.

W pierwszej odsłonie przedstawiamy falsyfikat mogileński. Oryginał znajduje się w zbiorach Archiwum Głównym Akt Dawnych, w Izbie Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku znajduje się jego wierna kopia.

Przyjmuje się że dokument spisano w 1147 r. a przedstawia on uposażenie klasztoru benedyktynów z Mogilna (na Kujawach) według stanu na 1065 r. Uposażenie zakonników stanowiły dziewięciny z mazowieckich grodów oraz połowy dochodów z ceł na rzekach, pobierane m.in. z Ciechanowa, Zakroczymia, Nasielska czy Serocka.

W przypadku grodu w Serocku, nazywanego w dokumencie „Syrozch” benedyktyni pobierali obie te opłaty. Serocki gród prócz opłat na rzecz klasztoru płacił dziesięcinę na rzecz władzy książęcej oraz biskupiej (w 1075 r. erygowano biskupstwo płockie). Wykopaliska archeologiczne z II poł. XX w. potwierdziły że gród istniał od XI do XIII w. w trzech fazach.

Zapraszamy do odwiedzenia Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku, gdzie można na żywo zobaczyć kopię falsyfikatu mogileńskiego oraz znaleźć zapisany tam „Syrozch” oraz inne mazowieckie grody.

Bibliografia:

• B. Dymek „Mazowsze do 1247 r.”. Wydawnictwo MOBN, Warszawa 1995.
• E. Kowalczyk-Heyman „Grody tzw. falsyfikatu mogileńskiego”, w: „Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków”, Serock 2017.

Serock na mapie

Niemcy na początku II wojny światowej wprowadzili na ziemiach polskich całkowicie nową administrację. 1 listopada 1939 r. wszedł w życie dekret Adolfa Hitlera z 8 października o podziale i administracji obszarów wschodnich. Na jego mocy część województwa warszawskiego została włączona do III Rzeszy.

Przedwojenny powiat pułtuski, w obrębie którego znajdowało się m. Serock i gm. Zegrze, w większości wszedł w skład nowopowstałej rejencji ciechanowskiej w prowincji Prus Wschodnich. 
Rejencja ciechanowska (Regiungsbezirk Zichenau) dzieliła się na powiaty wiejskie (Landkreis) ze starostami na czele oraz powiaty miejskie (Stadtkreis) zarządzane przez nadburmistrzów. Rejencją kierował prezydent, zaś ostatecznym zwierzchnikiem był gauleiter Prus Wschodnich Erich Koch.

Prezentowana poniżej mapa przedstawia fragment niemieckiej mapy z około 1940 r. w skali 1:500 000. Została ona sklejona z dwóch arkuszy map o sygnaturze N-34-SW Warschau West oraz N-34-SO Warschau Ost. Miejsce sklejenie widać na fragmencie przedstawiającym naszą gminę.

Wartym zauważenia jest pomarańczowo-czarna linia biegnąca miedzy innymi przez Kuligów, wzdłuż Narwi od Serocka do Zegrza oraz idąca na południe przez Nowym Dworem. Zaznaczono w ten sposób granicę pomiędzy terenami wcielonymi do Niemiec a Generalnym Gubernatorstwem. Miasto Serock i gmina Zegrze znalazły się w granicach III Rzeszy.

W związku z bliskością granicy w Serocku (kamienica Sajnogów w Rynku) oraz Dębe (dwór Krzywickich a wcześniej Zglenickich) istniał posterunek straży granicznej.

Inną ciekawostką są nazwy miejscowości. Część napisana jest zgodnie z obecnie obowiązującymi nazwami, lecz niektóre Niemcy napisali albo z błędem ortograficznym albo całkowicie po niemiecku. Przykładowo:
      Serok – Serock
      Chrzcinno – Chrynno
      Ostenburg – Pułtusk – Osten (wschód) i burg (zamek, miasto)
      Wysckow – Wyszków
      Neuhof – Nowy Dwór [Mazowiecki] – Neu (nowy) i Hof (dwór)

Bibliografia:

• izgrek.amzp.pl (ze zbiorów Archiwum Map WIG).
• M. Strojecka, M. Pakuła, „Witold Zglenicki 1850-1904. Wizjoner i filantrop”, Serock 2020.
• S. Jakubczak, „Zbrodnia w serockim wąwozie”, Serock 2021.
• W. Pronobis, „Organizacja administracji okupacyjnej w rejencji ciechanowskiej”, Notatki Płockie 1973.
• W. Kozyra, „Okupacyjna administracja niemiecka na ziemiach Rzeczyospolitej Polskiej w latach 1939-1949”, 2013.

Cmentarz żydowski w Serocku - powrót macew

Cmentarz żydowski w Serocku - powrót macew

W czasie okupacji Niemcy zniszczyli cmentarz żydowski w Serocku. Kazali wywieść z niego macewy. Jednak znaczna część nagrobków ocalała i po wielu latach wróciły na teren nekropolii. Teren cmentarza został też uporządkowany. Stało się to dzięki staraniom władz samorządowych Miasta i Gminy Serock

The Jewish cemetery in Serock – return of the matzevot

During the occupation Germans destroyed Jewish cemetery in Serock. They ordered matzevot to be removed. But a significant number of tombstones have survived and after many years they are back in the necropolis. The grounds of the cemetery have been also cleaned up. This has happened thanks to the efforts of the local government of the Municipal and Communal Office in Serock.

Uroczystość na cmentarzu żydowskim 12 września

Zapraszamy do wzięcia udziału 12 września br. (wtorek) w uroczystości związanej z zakończeniem przenoszenia ocalałych macew i porządkowaniem cmentarza żydowskiego w Serocku.

Uroczystość rozpocznie się o godzinie 12.00 na Rynku przy ratuszu, skąd w ramach Marszu Pamięci Serockich Żydów odbędzie się przejście na cmentarz.

Zapraszamy do uczestnictwa w wydarzeniu oraz do zapoznania się z dziejami cmentarza oraz ludności żydowskiej w Serocku.

Dzieje cmentarza i ludności żydowskiej w Serocku - kalendarium

XVIII w.
Pierwsi Żydzi osiedlili się w Serocku.

Około 1822 r.
Założenie cmentarza żydowskiego w Serocku według badań dra Sławomira Jakubczaka. Wcześniejsze pochówki serockich Żydów odbywały się w Nasielsku oraz Popowie Kościelnym.

1824 r.
Najstarsza wzmianka o cmentarzu żydowskim w Serocku w opisie granic miasta wykonanym na podstawie wcześniejszych pomiarów. Na tej podstawie w 1828 r. sporządzono mapę Serocka z zaznaczonym cmentarzem żydowskim („Kir.”).

Cmentarz ustanowiony został w oddaleniu od centrum miasta (ze względów sanitarnych) oraz w bliskiej odległości do wody, potrzebnej do rytualnej ablucji.

Lata 1863-1864
Serocka ludność żydowska wspierała powstańców styczniowych.

Koniec XIX w.
W wyniku rozwoju demograficznego ludności żydowskiej w Serocku (1827 r. – 375 osób, 1897 r. – 2054 osoby) cmentarz powiększono do około 1,3 ha.

Lata 1918 – 1939 
W okresie międzywojennym ludność żydowska brała aktywny udział w życiu miasta. W Radzie Miejskiej zasiadało 10 członków wspólnoty żydowskiej. Przed wybuchem II wojny światowej ludność żydowska stanowiła prawie połowę mieszkańców Serocka. Na cmentarzu funkcjonował dom przedpogrzebowy oraz stróżówka, o czym wzmiankują źródła. Prawdopodobnie teren był także ogrodzony.

1939 r.
5 września niemieckie lotnictwo zbombardowało kamienicę Jakowa Rozenberga (dziś w tym miejscu znajduje się Dom Handlowy „Wodnik”), w której piwnicy schroniło się około 100 osób pochodzenia żydowskiego – uciekinierów z Nasielska oraz mieszkańców Serocka. Ciała zabitych przeniesiono na cmentarz i tam złożono.

9 września Niemcy wkroczyli do Serocka. Następnego dnia rozpoczęły się represje wobec ludności żydowskiej. Zniszczono księgi, zbezczeszczono synagogę a mężczyzn i chłopców zamknięto w niej.

5 grudnia Niemcy wypędzili wszystkich Żydów znajdujących się w Serocku.

Lata 1939 – 1945
W czasie II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Macewy wykorzystali do budowy schodów na grodzisko Barbarka i znajdującego się tam tarasu widokowego.

W roku 1944 r. w przeddzień nadejścia frontu wschodniego na cmentarzu wykonano okopy.

1945 r.
Po zakończeniu wojny seroccy Żydzi nie powrócili w do miasta. Część osiedliła się w Łodzi czy Szczecinie a cześć wyemigrowała do USA, Ameryki Południowej lub Izraela.

Lata 60. XX w.
3 sierpnia 1964 r. opublikowano Okólnik Ministra Gospodarki Komunalnej w którym określono, że nieczynne cmentarze żydowskie stanowią mienie opuszczone i przechodzą na własność państwa.

Cmentarz żydowski w Nowym Dworze Mazowieckim zamknięto zarządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 24 maja 1962 r. a w Pułtusku – 31 maja 1963 r. W przypadku serockiego cmentarza brak takowej daty.

1971 r.
W Izraelu wydano „Sefer Serotsk” – książkę ze wspomnieniami serockich Żydów.

Lata 70. XX w.
W tym okresie cmentarz znajdował się w granicach Ośrodka Wypoczynkowego „Narew” należącego między innymi do KC PZPR. Na jego terenie znajdowała się strefa rekreacyjna.

1985 r.
Działacze Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce 31 października wysłali do Naczelnika Miasta i Gminy Serock list, w którym wyrażali zaniepokojenie nad stanem i sytuacjami dziejącymi się z żydowskimi macewami na grodzisku Barbarka. Zaapelowali o ich zabezpieczenie i przeniesienie na cmentarz. Odpowiedź władz miejsko-gminnych nie była zaspokajająca dla członków komitetu. Argumentowano że macewy, jak i same grodzisko, a także i cmentarz znajdują się na terenie prywatnym. Zaproponowano przeniesienie macew na cmentarz żydowski na Bródnie, na co działacze się nie zgodzili.

1989 r.
Nieudana próba wpisania cmentarza żydowskiego do rejestru zabytków. Jako lokalizację cmentarza podano błędnie grodzisko, przez co procedura nie została sfinalizowana.

1990 r.
Ośrodek Wypoczynkowy „Narew”, za sprawą decyzji Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, przeszedł na własność banku PKO BP.

1992 r.
Z inicjatywy dra Sławomira Jakubczaka oraz władz samorządowych wydobyto z grodziska Barbarka około 30 macew, które przetransportowano i złożono na skraju cmentarza.

2003 r.
Dr Sławomir Jakubczak połączył części wydobytych macew i wykonał dokumentację fotograficzną.

2011 r.
Wojewoda Mazowiecki zwrócił teren cmentarza Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. W imieniu gminy żydowskiej terenem zaczęła administrować Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego (FODŻ).

2014 r.
Po koniec 2013 r. zaczęto prowadzić prace na cmentarzu mające na celu zbudowanie lapidarium z 30 macew złożonych w 1992 r. Uroczystość odsłonięcia pomnika miała miejsce 27 sierpnia.

2015 r.
Cmentarz został ogrodzony.

2016 r.
Ukazała się książka Silvio Gutkowskiego „Księga o Serocku. Niezatarte historie” o życiu Żydów w Serocku przed i po 1939 r.

2017 r.
Otwarto Izbę Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku, w której część ekspozycji poświęcona jest ludności żydowskiej Serocka.

2019 r.
5 grudnia, w rocznicę wypędzenia ludności żydowskiej z Serocka, władze samorządowe odsłoniły na Rynku pamiątkową płytę.

2021 r.
W pierwszej połowie października trwały prace porządkowe na cmentarzu. Zostały one zainicjowane i koordynowane przez władze samorządowe. Działanie to zostało dofinasowane ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury Kultura - interwencje 2021, przyznanych Fundacji Dziedzictwa Kulturowego na działania Koalicji Opiekunów Cmentarzy Żydowskich. Partnerami były: Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego oraz Powiatowy Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Włodzimierza Wolskiego w Serocku. W ramach prac prowadzono wycinkę roślin i gałęzi.

2022 r.
14 czerwca podpisano akt notarialny. Zakończyło to rozpoczętą 28 października 2021 r. wnioskiem Burmistrza Miasta i Gminy Serock do Zarządu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP (ZGWŻ), za pośrednictwem FODŻ, inicjtywę o nieodpłatne przekazanie cmentarza. 8 lutego 2022 r. Zarząd ZGWŻ wyraził zgodę a sprawa przekazania cmentarza trafiła do rozpatrzenia przez Radę Miejską w Serocku, która 23 lutego podjęła uchwałę w tej sprawie, po której nastąpił proces uzgodnień formalnych, zakończonych podpisaniem aktu notarialnego.

16 listopada Miasto i Gmina Serock otrzymała w ramach umowy o dofinasowanie realizacji operacji pn. „Zagospodarowanie terenu dawnego Cmentarza Żydowskiego w miejscowości Serock i Wierzbica.” Zadanie to było realizowane w ramach poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie zachowania dziedzictwa lokalnego. Przyznano dofinansowanie w wysokości 95 445,00 zł na: instalacje nagrobków żydowskich odnalezionych na terenie Serocka, renowację ogrodzenia i chodników,  wykonanie dojścia (schodów) od strony ścieżki prowadzącej od ul. Retmańskiej.

W grudniu ukazała się publikacja „Serock i okolice. Z dziejów dawnych i najnowszych” z artykułem Krzysztofa Bielawskiego oraz Moniki Tarajko „Cmentarz żydowski w Serocku – specyfika kulturowa, historia i stan zachowania”. Autorzy przedstawili w nim organizację cmentarzy żydowskich, pochówków oraz symboliki na macewach, a także opisali historię cmentarza w Serocku oraz przetłumaczyli inskrypcje na macewach znajdujących się na lapidarium.

2023 r.
W styczniu znaleziono i wydobyto kilkanaście większych i mniejszych fragmentów macew w bliskiej okolicy grodziska.

Pod koniec marca ruszyły prace na cmentarzu. Do połowy lipca: wydobyto i przetransportowano na cmentarz wszystkie znane nam macewy z grodziska Barbarka na cmentarz, oczyszczono, zaimpregnowano i ustawiono nagrobki wzdłuż alejek, zbudowano schody od strony Narwi, naprawiono ogrodzenie.

12 września odbędzie się uroczystość na cmentarzu żydowskim związana z zakończeniem przenoszenia ocalałych macew. Tego też dnia teren cmentarza zostanie otwarty dla zwiedzających.

84. rocznica wybuchu II wojny światowej

Rankiem niemiecki pancernik ostrzelał polską placówkę wojskową na Westerplatte a niemieckie lotnictwo zbombardowało miasto Wieluń. W trwających na granicy walkach Wojsko Polskie odnosiło sukcesy (np. w bitwie pod Mławą, gdzie WP zadało niemieckiej dywizji pancernej spore straty). Mimo stanowczego oporu Niemcy przełamali polską obronę.

Wrześniowe walki toczyły się także na naszym terenie. Już 1 września na niebie nad Serockiem i okolicą ścierało się ze sobą polskie
i niemieckie lotnictwo. Niemcy zbombardowali umocnienia i koszary w Zegrzu.

Na Serock zrzucono bomby 5 września. Niemieccy lotnicy zbombardowali na wały napoleońskie, które wzięli za polskie okopy
i umocnienia oraz na centrum miasta. Największa tragedia tamtego dnia wydarzyła się na rogu ówczesnej ulicy Pułtuskiej i 3 Maja (dziś DH „Wodnik”). W znajdującą się tam kamienicę Jakowa Rozenberga i piwnicę, w której schroniło się około 100 osób z Serocka i Nasielska trafiła bomba.

Następnego dnia doszło do kolejnego bombardowania miasta i umocnień w Zegrzu. Na północ od Serocka trwały zacięte walki. W nocy
z 6 na 7 września przyszedł rozkaz wycofania się oddziałów polskich z Zegrza i wysadzenia mostu na Narwi, co uczyniono.

Według materiałów źródłowych walki z Niemcami 7 września toczyły się W godzinach rannych i popołudniowych w rejonie Narwi pod Serockiem i na północ od Serocka toczyła się nadal walka z nieprzyjacielem.* Zaś 8 września nasza [polska] bateria artylerii ciężkiej (…) ostrzeliwała stanowiska nieprzyjaciela na południe od Serocka i w zabudowaniach Zegrzynka.*

Serock już od 6 września był przez wojska niemieckie otoczony, jednak pierwsze oddziały niemieckie do miasta wkroczyły dopiero
9 września około godz. 16.00 od strony Zegrza (południa). Niemcy w budynku szkoły ustanowili szpital polowy. Rozpoczęły się represje wobec ludności żydowskiej i polskiej z Serocka i okolic.

Po zajęciu miasta wojska niemieckie przygotowywały się do przeprawy przez Narew. Rozpoczęła się ona 11 września w dwóch miejscach – na południowym skraju Serocka oraz w okolicy Zegrzynka. Niemcy przeprawiający się bliżej Zegrza trafili pod silny ogień oddziałów polskich, co wymusiło na nich porzucenie przeprawy w tym miejscu. Przeprawiający się żołnierze niemieccy pod miastem nie napotkali oporu i w nocy z 11 na 12 września zdobyli przyczółek po drugiej stronie rzeki.

13 września Niemcy przeprawili się w rejonie Dębego i rozpoczęli natarcie na Wieliszew. Następnego dnia wszystkie oddziały polskie
z rejonu Zegrza wycofały się do obrony stolicy.

* „Wspomnienia z walk II Batalionu Warszawskiej Brygady Obrony Narodowej w okresie kampanii wrześniowej 1939 r. …”, CAW, sygn. IX.2.2.477, s. 9-10. Cytaty pochodzą z K. Klimaszewski „Walki na przedmościu „Zegrze” we wrześniu 1939 r.”, w: „Serock i okolice.
Z dziejów dawnych i najnowszych”, Serock 2022.

Bibliografia:
•    K. Klimaszewski, M. Pakuła, „Wrzesień 1939”, Legionowo 2022.
•    K. Klimaszewski „Walki na przedmościu „Zegrze” we wrześniu 1939 r.”, w: „Serock i okolice. Z dziejów dawnych i najnowszych”, Serock 2022.
•    https://muzeum1939.pl/wojennydzien-atak-niemcow-na-polske-poczatek-ii-wojny-swiatowej/aktualnosci/4718.html [dostęp: 28.08.2023]

43. rocznica podpisania porozumień sierpniowych

43 lata temu podpisano porozumienia, które zakończyły strajk przeciwko władzy komunistycznej.

30 sierpnia 1980 r. podpisano w Szczecinie porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym (Marian Jurczyk) a stroną rządową (Kazimierz Barcikowski).

31 sierpnia 1980 r. w sali BHP  Stoczni Gdańskiej podpisano porozumienie między Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym (Lech Wałęsa) a delegacją rządową (Mieczysław Jagielski).

3 września 1980 r. podpisano porozumienie w Jastrzębiu-Zdroju; strajkujących górników reprezentował Jarosław Sienkiewicz, a rząd Aleksander Kopeć.

11 września 1980 r. podpisano porozumienie w Dąbrowie Górniczej sygnowane przez Zbigniewa Kupisiewicza (MKS) oraz Franciszka Kaima (rząd).

Rozpoczął się trwający 15 miesięcy okres częściowej wolności w komunistycznym państwie. Powstał wielki 10-milionowy ruch społeczny „Solidarność”. Stan wojenny wprowadzony 13 grudnia 1981 r. położył kres wolności ale Sierpień 1980 r. był impulsem do późniejszych przemian ustrojowych w Polsce i wschodniej Europie.

SIERPIEŃ ’80 – kto go przeżywał w strajkującym zakładzie, w tłumie pod bramą stoczni w oczekiwaniu na wiadomości, kto chodził po ulicach miasta pozbawionych komunikacji i komu udzielił się odświętny nastrój strajkujących dni, ten był przy narodzinach SOLIDARNOŚCI.
Sierpień był u kresu długiej drogi, którą przeszliśmy ucząc się jak przetrwać i jak walczyć o zrzucenie nałożonego na nas jarzma społecznego i narodowego zniewolenia. Nadszedł, gdy uświadomiliśmy sobie wszyscy sens, cel i siłę naszego protestu, tak trafnie nazwanego słowem SOLIDARNOŚĆ. Zaczęliśmy głośno mówić o godności człowieka i podmiotowości społeczeństwa.
Otworzyliśmy nową epokę w historii Polski.

Fragment zaproszenia członków i sympatyków NSZZ „Solidarność’ do uroczystości w obchodach 9-tej rocznicy porozumień sierpniowych 1980 r. (w zbiorach Książnicy Pomorskiej, https://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=23094, dostęp: 31.08.2023)

Konkurs plastyczny "Serock w miniaturze"

Konkurs plastyczny "Serock w miniaturze" – Wykaż się kreatywnością i twórczym duchem!

 

Czy jesteś gotowy na artystyczną przygodę? Zapraszamy serdecznie uczniów szkół podstawowych, młodzież do 18 roku życia oraz całe rodziny z obszaru gminy Serock do udziału w ekscytującym konkursie plastycznym – "Serock w miniaturze"!

 

Termin dostarczania prac: do 23 października 2023 r.

 

Pamiętaj, że to nie tylko konkurs, to także możliwość wspólnego tworzenia piękna naszej gminy.

 

Pokaż nam, jak widzisz "Serock w miniaturze" i daj się ponieść twórczej energii. Czekamy na Twoje arcydzieło!

Szczegóły w Regulaminie dostępnym na stronie bip.serock.pl oraz w załączeniu poniżej.

Walki na ziemi serockiej w sierpniu 1920 r.

4 lipca 1920 r. ruszyła bolszewicka ofensywa której celem była polska stolica – Warszawa. W wielu miastach i miejscowościach polskich odbywały się wiece antybolszewickie, w Serocku taki miał miejsce w Domu Ludowym 25 lipca.

Z początkiem sierpnia przystąpiono do fortyfikacji linii obrony na płd. od Serocka. Pomocy saperom pod dowództwem por. inż. Jarosława Odrowąża-Pieniążka udzielili okoliczni mieszkańcy i mieszkańcy Warszawy.

Wieczorem 12 sierpnia bolszewicy dotarli do Łachy. Po ostrzelaniu nieprzyjaciela i uszkodzeniu mostu w Wierzbicy oddziały polskie wycofały się przygotowaną linię obrony. Narew Rosjanie przekroczyli w nocy, a 13 sierpnia pierwsze oddziały bolszewickie wkroczyły do Serocka. Rozpoczęła się obrona Zegrza i Dębego oraz zaciekłe walki na ziemi serockiej.

Walki pozycyjne na linii Jadwisin-Dębe trwały do 16 sierpnia. Tego dnia rankiem Polacy zorganizowali krótki wypad na pozycje bolszewickie. Następnego dnia Wojsko Polskie rozpoczęło natarcie na całym odcinku frontu a kawalerzyści z Dywizjonu Jazdy Ochotniczej „Huzarów Śmierci” wkroczyli i wyzwolili Serock.

18 sierpnia wojska bolszewickie przekroczyły Narew w Wierzbicy i uciekły na wschód. Walki na ziemi serockiej zakończyły się sukcesem Polaków.

Mapy w dziele gen. Sikorskiego, w 1920 r. dowódcy 5. Armii idącej na odsiecz Zegrza i Serocka z Modlina, przedstawiają działania polskie i bolszewickie na dzień 16 sierpnia oraz 18 sierpnia. Były to dni, kiedy ruszała polska ofensywa zwana Bitwą Warszawską.

Zachęcamy do lektury najnowszego numeru „Informatora Gminy Serock 07/2023" w którym znajdą Państwo artykuł poświęcony obronie ziemi serockiej w sierpniu 1920 r. oraz do obejrzenia naszego filmu o tym samym tytule dostępnym na naszym kanale YouTube.

Źródła ilustracji:

 • Gen. Władysław Sikorski, „Nad Wisłą i Wkrą”, Lwów-Warszawa-Kraków, Wyd. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 1928, (Polona/BN)
  • Infografika przygotowana przez Izbę Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku
  • Polona/Biblioteka Narodowa

Serock w Literaturze

W związku z przypadającym 9 sierpnia Dniem Miłośników Książek rozpoczynamy cykl pn. #SerockwLiteraturze, w którym będziemy prezentować Państwu publikacje nie tylko historyczne, na łamach których opisano Serock oraz okolicę.

Dziś przedstawiona zostanie dwutomowa monografia, napisana pod redakcją naukową Mateusza Siuchnińskiego w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich w 1967 r. Powstała ona w wyniku analiz herbów miast, monet, pieczęci oraz źródeł historycznych. Współtwórcami dzieła zasiadającymi w komitecie redakcyjnym byli m.in. Stanisław Pazyra, Stanisław Arnold, Aleksander Gieysztor i wielu innych wybitnych badaczy, historyków i heraldyków.

Tom 2 monografii zawiera opis historii Serocka (s. 508-509) oraz Zegrza (s. 525-526), a także przedstawienie herbu miasta Serocka z wizerunkiem św. Wojciecha.

W materiale z Polskiej Kroniki Filmowej 67/17B można obejrzeć kilkuminutowy fragment, w trakcie którego omawiane są kulisy powstawania monografii (fragm. od 01:10 do 03:29).

Zarys piwowarstwa w Serocku

Piwowarstwo istaniało w Serocku już za panowania książąt mazowieckich. Zaś największy rozwój tej gałęzi gospodarki nastąpił w nowożytności wśród serockich mieszczan. Lustracja z 1565 r. potwierdziła istnienie w mieście aż 50 browarów, które produkowały około 750 beczek piwa, czyli blisko 100 tys. litrów rocznie.

W okolicy Serocka działały nie tylko lokalne browary lecz także sprowadzano piwo z innych części Mazowsza. Przykładowo Wierzbica, leżąca w dobrach biskupów płockich, była zaopatrywana w piwo pochodzące z folwarku Trzepowo, będącego częścią pułtuskiego klucza dóbr biskupów płockich.

Mazowieckie, w tym serockie, piwo było znane w całej Rzeczypospolitej. Potwierdzają to dwa źródła:

    1) Lustracja z 1565 r.: "Acz tam piwo barzo się dobrze rodzi, przeto ślachta tam okoliczna dawa sobie słody czynić i piwo warzyć, od czego ani miar słodowych ani półczwartków dawają (...)"

    2) "Pamiętnik" Jana Chryzostoma Paska z roku 1669, gdzie podczas biesiady z Mazurami (dawna nazwa mieszkańców Mazowsza) przytacza fragment "Kiermaszu wieśniackiego": "Mazurowie nasi po jaglanej kaszy / słone wąsy mają, w piwie je maczają!".

Źródła potwierdzają że serockie piwowarstwo było bardzo ważną gałęzią gospodarki. Dochody z browarów stanowiły ponad 50% ogólnego dochodu miasta. W roku 1565 było to 202 zł (z ogólnego dochodu Serocka wynosząceo około 317 zł) zaś w 1617 r. już 260 zł (z ogólnego dochodu - 475,50 zł). Lustracja z 1765 r. wymienia że główny dochód miasta w wysokości 2300 zł pochodził z browarnej arendy (dzierżawy) oraz sadzykowego od rybaków (podatek od skrzyni do transportu żywych ryb), lustrator nie wydzielił od tej sumy dochodu z dzierżawy.

Kataklizm jaki dotnął Polskę i Mazowsze w połowie XVII w., mianowicie potop szwedzki, doprowadził do upadku nie tylko serockie browarnictwo, ale również wiele inych gałęzi ówczesnej gospodarki. W 1660 r. dochód z piwowarstwa wynosił zaledwie 30 zł. Wojna z lat 1655-1660 doprowadziła Serock do kryyzysu, który trwał do upadku I Rzeczypospolitej w 1795 r.

W XIX w. w Serocku działało wiele szynków serwujących tenże alkoholowy trunek. Przykładowo w "Cukierni" prócz słodkiego zestawu składającego się z pączka i filiżanki kawy można było zamówić talerz serdelek i kufel piwa. Innym ciekawym miejscem gdzie można było owego bursztynowego napoju skosztować był felczer (cyrulik), pełniący jednocześnie funkcję golibrody i fryzjera. W oczekiwaniu na obsłużenie można było zamowić i wypić kufel piwa.

Bibliografia:

• R. Lolo "Serock w latach 1526-1660 na tle innych miast mazowieckich", w: "Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków", Serock 2017.
• J. Grabowski "Serock w okresie panowania Piastów mazowieckich", w: "Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków", Serock 2017.
• J. Ch. Pasek "Pamiętniki", opr. R. Pollak, PIW, Warszawa 1968.
• S. Jakubczak "Miasteczko Serock w świetle Lustracji 1765 r.", w: "Rocznik Legionowski" t. IV, 2011.
• "Gazeta Rzemieślnicza" 1891, nr 6, s. 4.
• A. Samsel "Piwowarstwo w pułtuskim kluczu dóbr biskupów w II połowie XVII wieku", Warszawa 2020, praca licencjacka na WNHS UKSW.

79 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie

Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00 na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego. Miało na celu oswobodzenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem Rosjan. Zryw, planowany na kilka dni, upadł 3 października po 63 dniach walki. W jego wyniku zginęło od 16 tys. do 18 tys. żołnierzy Armii Krajowej i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Po kapitulacji ludność została z miasta wypędzona a Warszawa doszczętnie zniszczona przez Niemców.

Wśród Powstańców znaleźli się ludzie związani z ziemią serocką:

Jacek Karpiński (1927-2010)
Harcerz „Szarych Szeregów” (batalion „Zośka”), uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie wynalazca, informatyk. W latach 1970–1973 zaprojektował pierwszy polski minikomputer K-202,  w tamtym czasie najszybszy na świecie. Miał dom przy ulicy Rybaki w Serocku.

Henryk Lerski ps. „Lasek” (1926-2021)
Harcerz „Szarych Szeregów” (drużyna im. Zawiszy Czarnego przy Szkole Handlowej w Legionowie, w Tajnym Gimnazjum i Liceum,  zastęp 2.), uczestnik Powstania Warszawskiego (712. pluton 1. Batalionu 1. Rejonu „Legionowo” VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej). Mieszkaniec Serocka.

Tadeusz Józiński ps. „Szarota” (1929-2022)
Harcerz „Szarych Szeregów”, w czasie Powstania Warszawskiego służył w zgrupowaniu majora „Żubra” i w Obwodzie „Żywiciel”. Długoletni serocki lekarz.

Konstanty Radziwiłł ps. „Korab” (1902-1944)
Żołnierz kampanii 1939 r., oficer AK (3. Batalion 1. Rejonu „Legionowo” VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej), w czasie Powstania dowodził grupą bojową w rejonie Nieporętu, ujęty i zamordowany przez Niemców. Właściciel dóbr ziemskich Zegrze i pałacu w Jadwisinie.

Jezioro Zegrzyńskie - zalew możliwości

20 lipca Jezioro Zegrzyńskie obchodziło 60 lat. Powstało ono w 1963 r. i do dziś jest głównym miejscem wypoczynkowym, turystycznym oraz sportowym dla okolic Warszawy i całego Mazowsza.

Z okazji jubileuszu zapraszamy Państwa do obejrzenia naszego filmu o Jeziorze Zegrzyńskim a także zapraszamy do odwiedzania Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku, obok której znajduje się wystawa outdoorowa także opisująca historię zbiornika.

Przeprawa promowa w Dębem na fotografiach z 1939 r.

Dzięki uprzejmości Państwa Agnieszki i Andrzeja Romanów z Warszawy (Ursynowski Klub Turystyki Rowerowej Vagabundus) trafiły do nas skany zdjęć promu w Dębem z 1939 r. Znalazły się one w „Albumie Sportowym” Antoniego Henryka Gaworskiego (dziadka Pani Agnieszki), kapitana  przedwojennego Klubu Turystyki Kolarskiej przy PZL Okęcie. Fotografie dokumentują jednodniową wycieczkę rowerową w lipcu 1939 r. na trasie: Plac Dąbrowskiego w Warszawie – Dębe – Plac Dąbrowskiego.

Fotografie wykonano na promie (widok w kierunku Dębego), a jedną już w Poddębiu (na tym zdjęciu widać w oddali dom promowego oraz dwór w Dębem).

Wystawa z okazji 60-lecia Jeziora Zegrzyńskiego

20 lipca 1963 r. odbyło się uroczyste otwarcie Jeziora Zegrzyńskiego, które w tym roku obchodzi swoje 60-lecie.

Z tej okazji stworzyliśmy wystawę outdoorową znajdującą się obok Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku. Na planszach przedstawiliśmy między innymi etapy budowy Stopnia Wodnego Dębe, dzięki któremu powstał „mazowiecki Balaton”. Omówiliśmy zmiany geograficzne regionu jakie nastąpiły w wyniku budowy. Jak i zaprezentowaliśmy jak Jezioro Zegrzyńskie wpłynęło wypoczynkowo i filmowo na okolicę.

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia wystawy w trakcie spacerów po mieście.

Dzień Rybaka 29 czerwca

Międzynarodowy Dzień Rybaka obchodzony jest corocznie 29 czerwca, to dzień, w którym świętuje się ciężką pracę rybaków na całym świecie. Celem tych obchodów jest podnoszenie świadomości na temat znaczenia rybołówstwa i potrzeby ochrony zasobów wodnych. Połowy ryb od wieków stanowią ważną część historii ludzkości. Dziś jest to nadal jeden z najważniejszych sposobów zarabiania na życie. Na całym świecie rybołówstwo zatrudnia około pół miliona osób. W niektórych częściach świata jest to ważne źródło żywności i dochodów.

Podobnie jak zbieractwo i łowiectwo, rybołówstwo to jedna z najstarszych gałęzi pozyskiwania pożywienia przez człowieka. Najstarsze archeologiczne znaleziska, dzięki którym można potwierdzić tę wiedzę, pochodzą z epoki kamiennej, z okresu późnego paleolitu (10 tys. lat p.n.e.) Początkowo łowiono ryby przy użyciu harpunów, ości lub włóczni. Narzędzia te sprawdzały się jednak tylko w płytkich i przejrzystych wodach. Około 3500 r. p.n.e. Egipcjanie zaczęli udoskonalać połowu ryb, metody stosując sieci, liny czy wędki. Podobną popularnością rybołówstwo cieszyło się wśród Rzymian, którzy byli głównymi konsumentami i handlarzami ryb w Basenie Morza Śródziemnego. Przeprowadzali połowy za pomocą sieci i konserwowali te, które nie były natychmiast spożywane. We wczesnym średniowieczu ryby postrzegano jako towar ceniony na równi z miodem czy skórami. W tym okresie zaczęły następować zmiany dotyczące prawa własności i użytkowania wód. W czasie gdy władcy feudalni byli właścicielami rzek i jezior, połowy rzeczne były regulowane. Uprawnienia do połowu przekazywano kościołom, klasztorom lub osobom prywatny w ramach nadań i darowizn, wskutek czego popyt na ryby zwiększał się. W rezultacie w XIII wieku powstawały już wyspecjalizowane osady zawodowych rybaków.    

Rybactwo odegrało niebagatelną rolę również w naszym regionie. Zawodowe organizacje rybaków i flisaków powstawały w miastach nad Wisłą już w XIV/XV wieku. Zakłada się, że w Serocku cech rybaków i retmanów został założony pomiędzy XV a I połową XVI wieku. Cechy te zrzeszały największą liczbę osób zaraz po piwowarach. Szczegółowe informacje na temat funkcjonowania cechów znajdują się w statucie Władysława IV z 1633 r.  

Przygotowanie się od terminowania, które trwało 3 lata. Mistrz przyjmując ucznia, wpłacał do kasy 12 groszy. Po upływie terminu adept był przedstawiany zgromadzeniu cechowemu i przez kolejny trzyletni okres był czeladnikiem. Odejście od terminu takiego rzemieślnika było zagrożone grzywną. Ostatnim etapem w karierze była funkcja mistrza, ale przeszkodą w usamodzielnieniu mogła być bariera ekonomiczna uniemożliwiająca zdobycie własnej łodzi i narzędzi lub wniesienie opłat na rzecz cechu. Wszystkich członków cechu obowiązywały składki. Mistrzowie płacili po 2 grosze rocznie, a czeladnicy po pół grosza. 

Serocka Noc Muzeów 2023 - Relacja

Wczoraj (13 maja) w Izbie Pamięci i Tradycji Rybackich odbyła się „Noc Muzeów”. Pomimo tego, że zaskoczyła nas przejściowa ulewa, wydarzenie cieszyło się wielkim zainteresowaniem ze strony mieszkańców, gości jak i uczestników Wojciechowego Świętowania na Rynku, za co wielce dziękujemy.

W tym szczególnym dniu, na wystawach zewnętrznych mogli Państwo zobaczyć m.in. niemiecki ciężki karabin maszynowy MG 42, rosyjski Maxim wz. 1910, hełmy, granaty i wiele innych militariów z okresu II wojny światowej. A także jedynie wycinek kolekcji radiostacji wojskowych z okresu wojny jak amerykańskie i niemieckie telefony polowe czy słynną amerykańską radiostację SCR-536 konstrukcji inż. Henryka Magnuskiego.

Dziękujemy partnerom wydarzenia: Muzeum Pól Bitewnych Przyczółek Serocki w Zalesiu Borowym, Lokalnemu Muzeum Techniki Wojskowej i Cywilnej w Markach oraz Oddziałowi Zegrze Światowego Związku Polskich Żołnierzy Łączności.

A przede wszystkim dziękujemy że chcieli być Państwo z nami.

8 maja - Narodowy Dzień Zwycięstwa

Narodowy Dzień Zwycięstwa 8 maja obchodzimy od 2015 r. zgodnie z ustawą podpisaną przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Święto to ustanowiono „w celu upamiętnienia zwycięstwa nad hitlerowskimi Niemcami”.

W Polsce Dzień Zwycięstwa obchodzony jest od 1945 r. Zgodnie z decyzją Bolesława Bieruta na dzień obchodów wybrano 9 maja. Data ta obchodzona była w państwach bloku wschodniego. W Europie Zachodniej zwycięstwo nad Niemcami świętowano dzień wcześniej.

Różnica jednego dnia związana była ze zmianą czasu. 8 maja 1945 r. o godz. 22.30 feldmarszałek Wilhelm Keitel w podberlińskim Karlshorst podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji, działania wojenne miały zostać zakończone dokładnie o godz. 23.01. W momencie podpisywania dokumentu w Moskwie było już po północy, czyli był 9 maja.

Akt kapitulacji nie kończył II wojny światowej. Dalej trwały zacięte walki na Pacyfiku a i w Europie w ciągu kilku następnych tygodni zdarzały potyczki z wojskami niemieckimi. A dla państw Europy Środkowo-Wschodniej koniec wojny na kontynencie nie oznaczał pokoju i całkowitego odzyskania niepodległości.

W okresie komunizmu każdego roku w Dzień Zwycięstwa 9 maja odbywały się uroczystości lokalne oraz główne w Warszawie na Placu Defilad lub Placu Zwycięstwa (obecnie pl. Marsz. Piłsudskiego). W Serocku przykładowo 9 maja 1982 r. w wąwozie, gdzie w czasie wojny Niemcy zamordowali 22 Polaków mieszkańców gminy.

W związku z dzisiejszym Narodowym Dniem Zwycięstwa przedstawiciele władz samorządu serockiego odwiedzili cmentarze parafialne w Serocku i na Woli Kiełpińskiej. Z wyrazami pamięci zapalili znicze na grobach saperów, poległych od wybuchów min w 1945 r., na symbolicznym grobie Stanisława i Mieczysława Głowackich zamordowanych przez okupantów oraz sióstr Kasiakówien zamordowanych przez Niemców w 1944 r. 

Majowe rocznice

1 maja – Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy

Święto robotników, przypadające 1 maja, było przez kilkadziesiąt lat zawłaszczone przez komunistów i z nimi kojarzone, a tymczasem obchodzono je już w XIX w. Warto dodać, że pierwszego dnia maja w Kościele Katolickim obchodzone jest, zgodnie z kalendarzem liturgicznym, wspomnienie św. Józefa Rzemieślnika, patrona ludzi pracy.

1 maja to także data wejścia Polski do Unii Europejskiej. W tym roku przypada 19. rocznica tego ważnego wydarzenia.

2 maja - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Drugi dzień maja był w czasach komunizmu dniem zdejmowania flag po święcie pierwszomajowym. Władze pilnowały, by ten symbol narodowy nie pojawiał się w przestrzeni publicznej 3 maja, w dniu wielkiego święta Polaków.

Po przemianie ustrojowej, 15 października 2003 roku, do laski marszałkowskiej trafił projekt zmiany ustawy o godle, barwach i hymnie RP. Jego autorem był poseł Edward Płonka. Święto flagi zostało ustanowione na 2 maja na mocy ustawy z 20 lutego 2004 roku.

Tradycją stało się noszenie 2 i 3 maja kokard w barwach narodowych oraz wywieszanie flag, nie tylko na gmachach urzędowych, ale także na prywatnych domach i balkonach mieszkań. Na budynkach pojawiają się również iluminacje w barwach narodowych.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej obchodzony jest łącznie z Dniem Polonii i Polaków za Granicą.

Święto Narodowe 3 Maja

Jedno z najważniejszych świąt państwowych, ustanowione na pamiątkę uchwalenia w 1791 roku Konstytucji 3 Maja, pojawiło się w polskim kalendarzu w 1919 roku, ale dzień ten był uważany za świąteczny już od roku w którym konstytucja powstała. Święto celebrowano także w latach zaborów.

W 1946 roku komuniści zabronili obchodów 3 Maja, a w 1951 roku oficjalnie zniesiono to święto. Dopiero w roku 1981 ponownie świętowano to historyczne wydarzenie. W stanie wojennym 3 maja odbywały się brutalnie tłumione demonstracje. Na ponowne oficjalne ustanowienie święta 3 Maja trzeba było czekać do przemiany ustrojowej. Przywrócono je ustawą z 6 kwietnia 1990 roku (weszła w życie 28 kwietnia).

Św. Wojciech - patron Serocka

Żywot św. Wojciecha

Wojciech urodził się około 956 r. w Libicach w Czechach. Jego ojciec Sławnik, od którego nazwę wziął ród Sławnikowiców, był ostatnim księciem plemiennym. Wojciech pobierał naukę w Magdeburgu, gdzie w tamtym czasie znajdowała się najlepsza szkoła w Europie. Tam też ok. 981 r. po śmierci swojego mistrza (arcybiskupa magdeburskiego i benedyktyna) abp Adalberta przyjął jego imię w ramach bierzmowania.

Po powrocie do Pragi w 982 r. został biskupem praskim. Wojciech był gorliwym katolikiem, co powodowało problemy z dopiero co schrystianizowanymi mieszkańcami Czech, wśród których dalej istniały pogańskie zwyczaje. Walczył z małżeństwami wśród krewnych, wielożeństwem, małżeństwami wśród księży (ale takimi co ślub zawarli po złożeniu ślubów), kontynuowaniem pogańskich obrządków czy sprzedawaniu niewolników muzułmanom, za pośrednictwem żydów.

Nie mogąc dojść do porozumienia z diecezjanami wyjechał do Rzymu (989 r.) i wstąpił do klasztoru benedyktynów na Awentynie. Po powrocie w 992 r. otrzymał on od księcia czeskiego Bolesława II dekret pozwalający biskupowi na pobieranie dziesięciny i budowanie kościołów. Mimo tego jedno wydarzenie zawarzyło na ostatecznym wyjeździe Wojciecha. Jeden z rodu Wrszowców oskarżył swoją żonę o cudzołóstwo, ta próbowała schronić się u biskupa w kościele, Wojciech nawet zatarasował własnym ciałem drzwi, ale został odepchnięty. Kobietę wyciągnięto z kościoła i zabito pod nim, było to jawne złamanie azylu kościelnego. Na widok tego Wojciech opuścił rodzinny kraj.

Pod jego nieobecność dokonano mordu na rodzie Sławnikowiców w 995 r. w Libicach. Ocalali jedynie Wojciech i jego bracia, których akurat nie było w domu – Radzim Gaudenty oraz Sobiebor. Najazdu dokonali Wrszowice za przyzwoleniem Bolesława II, który potem otwarcie pisał do Wojciecha i papieża że nie chce by biskup wracał do Pragi.

W związku z tym Wojciech za zgodą synodu udał się na misję chrystianizacyjną do Prus w 997 r. Dotarł on z bratem do Gniezna, gdzie zostali przywitani i wyposażeni przez Bolesława Chrobrego. Następnie wzdłuż Wisły udali się do Gdańska, gdzie ochrzcili Pomorzan do samych Prus udali się drogą rzeczną, przez Zalew Wiślany a następnie rzeką Dzierzgoń na południe.

Pogańscy mieszkańcy nie byli do nich przyjaźnie nastawieni. Nie zamierzali przyjmować chrztu i kazali zakończyć mszę i opuszczenie ich ziem. Nie zważając na to Wojciech, Radzim i polski kapłan Bogusza postanowili wrócić na ich tereny i odprawić tam liturgię, podczas której zostali zaatakowani a Wojciecha przebito włócznią i odcięto głowę. Jego brata i Boguszę wypuszczono. Za datę śmierci męczennika przyjmuje się 23 kwietnia 997 r.

Bolesław Chrobry wykupił ciało męczennika za taką ilość kruszcu ile ono ważyło. Następnie przywiózł je i pochował w katedrze gnieźnieńskiej. Dwa lata później męczennik został kanonizowany (w 999 r.). A w kolejnym roku grób świętego odwiedził sam cesarz Otton III.

W wyniku zjazdu gnieźnieńskiego powołano w Polsce metropolię gnieźnieńską, na której czele stanął brat męczennika arcybiskup Radzim-Gaudenty. Ponadto utworzono biskupstwa w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. Samego św. Wojciecha ustanowiono patronem arcybiskupstwa oraz Polski.

Relikwie św. Wojciecha znajdowały się w Gnieźnie do 1039 r., kiedy to problemy w Polsce (wygnanie księcia Kazimierza i bunt pogański) wykorzystał książę czeski Brzetysław. Najechał on Polskę i wykradł relikwie, które następnie złożył w katedrze św. Wita w Pradze.

Mieszko III Stary wraz z arcybiskupem Zdzisławem w XII w. ufundował Drzwi gnieźnieńskie z żywotem św. Wojciecha. Wzorowany był on na żywocie Chrystusa. Przedstawienie życia świętego na drzwiach miało wymiar symboliczny gdyż ukazywały wzorcowy żywot osoby, która dostała się do Nieba.

Patron Serocka

Na najstarszych pieczęciach miejskich pojawia się wizerunek świętego Wojciecha jako patrona Serocka. W roku 1618 serocki kościół farny zmienił wezwanie na obecne, ale jeszcze w 1784 roku św. Wojciech był wspominany jako jego patron. Na przełomie XIX i XX wieku święty przestał być oficjalnym patronem miasta. W 1995 roku powrócił do tej funkcji pojawiając się w herbie Serocka. W 2006 roku do serockiego kościoła sprowadzono z Gniezna relikwie męczennika. 30 kwietnia 2017 roku biskup Diecezji Płockiej Piotr Libera przekazał mieszkańcom miasta dekret papieski potwierdzający patronat św. Wojciecha nad Serockiem.

Zapraszamy do obejrzenia Naszego filmu "Szlakiem misji świętego Wojciecha do Prus": https://www.youtube.com/watch?v=x-00Xko5guY

Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej

Z racji zbliżającej się 83. rocznicy zbrodni katyńskiej zapraszamy Państwa do odwiedzenia wystawy znajdującej się obok naszej Izby Pamięci.

"Przerwane życiorysy" prezentują biogramy 24 oficerów Wojska Polskiego i funkcjonariuszy Policji Państwowej związanych z ziemią serocką, a których życie zostało brutalnie zakończone przez sowietów w 1940 r.

Ponadto zapraszamy Państwa 13 kwietnia (czwartek) do uczestnictwa w Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, w ramach którego odbędzie się prelekcja dra Mirosława Pakuły pt. "Przerwane życiorysy - ofiary katyńskie z Serocka i okolic", złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod tablicą pamięci na rynku oraz Msza Św. w intencji Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Wiosenne spacery historyczne

W kwietniu zapraszamy Państwa na cztery spacery historyczne, które poprowadzą Bartłomiej Błachnio i Mirosław Pakuła, historycy z Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku. Udział w nich jest bezpłatny i nie trzeba się zapisywać. Wystarczy przyjść na miejsce zbiórki o wskazanej godzinie.

Zapraszamy!

Film promocyjny Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku

Zapraszamy do obejrzenia filmu promującego Izbę Pamięci, w którym przedstawiamy Państwu historię Serocka, budynku oraz prezentujemy wybrane eksponaty.